Supraśl

Kraina Baśni

Zabytki

Cerkiew pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie - pierwotnie wybudowana w latach 1500-1509 w stylu bizantyjsko-gotyckim (dziś zrekonstruowana), cerkiew twierdza, orientowana częścią ołtarzową na wschód. Na początku II poł. XVI w. wykonane freski przez Serba Nektariusza, około 1660 roku zamontowany barokowy ikonostas mistrza Modzelewskiego z Gdańska. Wysadzona w 1944 r. przez wycofującą się armię niemiecką. W 1984 r. rozpoczęta rekonstrukcja cerkwi na zachowanych fundamentach z XVI w. Dziś w pełni odbudowana. Obecnie cerkiew prawosławna.

Dawny unicki zespół klasztorny oo. Bazylianów - kompleks złożony z Pałacu Opatów z 1650 r. i budynków klasztornych wzniesionych na przełomie XVII i XVIII w. Drukarnia klasztorna pełniła ważną rolę kulturotwórczą, drukując księgi religijne i świeckie. Klasztor posiadał bogato wyposażoną bibliotekę, w której znajdowały się bezcenne rękopisy: „Kodeks supraski” z XI w. - najstarszy zbiór literatury religijnej w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, oraz „Supraska letopis” z XV w. 

Prężna działalność mnichów sprawiła, że Supraśl stał się jednym z ważniejszych ośrodków kościoła unickiego w Rzeczpospolitej. Upadek Rzeczpospolitej zamknął złoty okres w dziejach klasztoru. W 1839 r. carat zlikwidował unię brzeską i klasztor został przejęty przez rosyjską cerkiew prawosławną. Zdegradowano jego rolę do drugorzędnego ośrodka. W 1834 r. w znacznej części wydzierżawiony, a później kupiony przez Wilhelma Fryderyka Zacherta zamieniony na fabrykę włókienniczą. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. opuszczony przez uciekających rosyjskich mnichów klasztor powraca ponownie na łono Kościoła Katolickiego. Salezjanie otwierają tu sierociniec. W okresie II wojny światowej zostaje zdewastowany przez wojska radzieckie. W okresie PRL-u mieściło się w nim Technikum Mechanizacji Rolnictwa. W 1996 r. ówczesny minister Jan Maria Rokita przekazuje obiekt cerkwi prawosławnej, która tworzy ośrodek monastyczny i obiekt noclegowy.

Brama dzwonnica - wzniesiona 1752 r. część kompleksu klasztornego.

Katakumby (ruiny) - założone pomiędzy 1532 a 1557 r. pierwotnie 132 nisze grzebalne mnichów unickich. Zdewastowane przez uczestników kursu traktorzystów w latach 60. XX w.

Cerkiew pw. św. Jana Teologa - wzniesiona 1890 r. Orientowana, murowana z cegły, od 1954 cerkiew parafialna prawosławna. W latach 2013-2015 wykonane polichromie.

Cerkiew cmentarna pw. św. Jerzego Męczennika - wzniesiona 1901 r. na cmentarzu założonym w 1900 r. Od 1924 do 1941 w kulcie, jako jedyna cerkiew prawosławna w Supraślu. W 1932 r. dostawiono dzwonnicę i zakupiono dzwony.

Kościół katolicki pw. Świętej Trójcy - wzniesiony w latach 1861-62, w kulcie od 1868 r. Pierwszym proboszczem był przybyły z niemieckiej Bawarii ksiądz Gustaw Bayen. W 1884 r. ustawienie ołtarza. W 1885 r. montaż organów mistrza Floriana Ostromęckiego z Grodna. W 1902 r. dobudowana wieża, zakrystie i chór według projektu Lenczewskiego. W 1906 r. formalne erygowanie parafii.

Kaplica cmentarna pw. Wszystkich Świętych - drewniana z 2 poł. XIX w.

Dawny Kościół ewangelicki obecnie Kościół katolicki Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski - wzniesiony 1884-1885 r., jako zbór ewangelicko-augsburski pw. Zmartwychwstania Pańskiego służył wiernym do 1939 r . Następnie w latach 1939-1941 służył armii czerwonej, jako kino wojskowe. W PRL-u użytkowany jako magazyn ziół i materiałów budowlanych, W wejściu krzyż czarny, stalowy pierwotnie umieszczony na wieży, zdjęty przez żołnierzy radzieckich. W 1989 zdewastowany bez dachu obiekt odkupiony przez Kurię Rzymsko-Katolicką w Białymstoku od konsystorza Ewangelicko-Augsburskigo w Warszawie. Po remoncie służy jak kościół parafialny. Wewnątrz kopia ikony Matki Boskiej Supraskiej.

Pałac Buchholtzów - powstał w XVIII w. początkowo, jako dwór ekonoma klasztoru Bazylianów. Przebudowany przez Buchholtza w latach 1892-1903 r. w stylu eklektycznym z przewagą secesji. W 1904 założono park pałacowy. Budynek w 1939 zajęty przez Armię Czerwoną i zdewastowany. W latach 1939-1941 dom dziecka a w 1941-1944 miejsce zakwaterowania żołnierzy niemieckich. Rok 1945 przyniósł upaństwowienie na cele oświatowe, od 1959 Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych.

Ratusz Miejski - pierwotnie karczma. W 1907 r. przebudowana i ofiarowana przez Józefinę Zachert na szkołę powszechną, pierwszą z językiem polskim w zaborze rosyjskim. Od 1964 do 1993 Ośrodek Doskonalenia Kadr Administracji Państwowej. W 1993 r. rozbudowana jako siedziba Urzędu Miejskiego w Supraśl.

Dworek Biskupa Leona Jaworowskiego - wzniesiony 1822 r. przez biskupa Leona Jaworowskiego. W latach 30 XIX w. dzierżawiony przez Wilhelma Fryderyka Zacherta a w roku 1866 wykupiony na własność. W latach 1939-1941 użytkowany i zdewastowany przez Armię Czerwoną, 1941-1944 podczas okupacji niemieckiej ośrodek szkoleniowy, natomiast po wojnie pozostał we władaniu szkoły rolniczej. W 1988 r. odkupiony przez Urząd Wojewódzki na siedzibę Dyrekcji Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej.

Dom Ludowy - wzniesiony 1934 r. w stylu modernistycznym wg proj. Jarosława Girina. W 1935 r. otwarty, jako dom ludowy oraz siedziba supraskiego magistratu. Od 1955 r. kino „Jutrzenka”. W latach 2013-15 przeszedł remont generalny i powrócono mu nazwę Dom Ludowy.

Dom Dziecka - w II poł. XIX w., jako oficyna wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Na początku XX w. przekształcony w szpital, w latach 1924-31 sanatorium gruźlicze, w latach 30 XX w. Dom Starców a po wojnie Dom Dziecka.

Teatr Wierszalin - budynek wzniesiony 1937 r., jako budynek wypoczynkowy dla dzieci kawalerzystów z Białegostoku. W latach 1939-41 areszt sowiecki. Po II wojnie światowej siedziba PZPR, w latach 60 XX w. ośrodek kolonijny Milicji Obywatelskiej. Od lat 70 Gminy Ośrodek Kultury i Biblioteka Publiczna. Od 1994 r. Teatr Wierszalin.

Domy tkaczy – budynki wzniesione w latach 1840-1850, jako domy tkaczy z charakterystycznymi szczytami tzw. naczółkami i sienią na przestrzał budynku. Jedna część mieszkalna, w drugiej mieścił się warsztat tkacki. Inicjatorem budowy tych domów był Wilhelm Fryderyk Zachert.

Dom Ogrodnika (tzw. stara poczta, stara karczma) - wzniesiona przez oo. Bazylianów przed 1764 r., jako dom mieszkalny ogrodnika. W XIX w. mieścił się tu rosyjski urząd pocztowy. W 1919 r. przemianowany na Pocztę Polską. Dach łamany kryty gontem.

Kaplica Zachertów - wzniesiona 1885 r., jako grobowiec Wilhelma Fryderyka Zacherta z fundacji Józefiny Zachert. Wykonana przez zakład kamieniarski Henryka Żydoka

Kaplica Buchholtzów - wzniesiona 1904 r. według projektu Hugo Kudera. Fundowana przez Adelę z Scheiblerów Buchholtz po śmierci Męża Adolfa Buchholtza.

Dom Jansena - wzniesiony pomiędzy1836-1866 r. Zakupiony w 1866 r. przez Johannsena Jansena od Wilhelma Fryderyka Zacherta. Do I wojny światowej zakład produkcji i farbiarnia Jansena. Od 1959 własność Liceum Sztuk Plastycznych. Mieści się tu internat.

Dom Kleina - wzniesiony pod koniec XX w. przez Adolfa Buchholtza, jako budynek mieszkalny dla zarządcy fabryki Aleksandra Keilna. Po 1904 przekazany przez Adelę Buchholtz na siedzibę gminy ewangelickiej. Po II wojnie Budynek Poczty Polskiej i przedszkole. Od 2005 Centrum Kultury i Rekreacji.